ข้าวมันไก่คือเมนูอาหารจานเดียวที่ได้รับอิทธิพลมาจากชาวจีน คาดว่าชาวจีนไหหลำคือกลุ่มชนชาติแรกที่นำเมนูอาหารนี้เข้ามายังประเทศไทย และได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง จนในปัจจุบันสามารถหาซื้อเมนูอาหารชนิดนี้ได้เกือบทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทย ถือเป็นอาหารจานด่วนสำหรับผู้ที่ต้องการรับประทานอาหารอย่างรวดเร็ว ได้พลังงานและคุณค่าทางอาหารที่สำคัญ ๆ และสามารถพกไปกินตามที่ต่าง ๆ ได้ตามสะดวกอีกด้วย องค์ประกอบหลักของเมนูอาหารนี้อยู่ที่ข้าวมัน เนื้อไก่ น้ำจิ้ม ผักเคียง และน้ำซุป และในปัจจุบันเมนูอาหารจานนี้ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง กลายเป็นเมนูอาหารจานเดียวที่มีความหลากหลายมากขึ้น
ประเภทของเมนูข้าวมันไก่
แม้ว่าเมนูข้าวมันไก่จะถูกคิดค้นขึ้นมาโดยชาวจีน แต่เมื่อได้รับความนิยมแพร่หลายไปตามภูมิภาคต่าง ๆ ก็ทำให้เมนูอาหารนี้มีลักษณะที่หลากหลายมากขึ้น โดยเมนูที่พบในประเทศไทยหลัก ๆ นั้นมีดังนี้
1.ข้าวมันไก่ไหหลำ ถือเป็นต้นตำหรับข้าวมันไก่ที่เข้ามาวางจำหน่ายในประเทศไทย จุดเด่นเริ่มตั้งแต่ข้าวมันที่มีความหอม นุ่ม เพราะปรุงจากน้ำต้มไก่ ชาวไหหลำขึ้นชื่อเรื่องการทำเมนูจากไก่ ดังนั้นไก่ของพวกเขาจะสุกนุ่ม และไม่แห้งจนเกินไป รับประทานกับน้ำจิ้มเต้าเจี้ยวที่มีการใส่ขิงและพริกเพื่อเพิ่มรสชาติ ชาวไหหลำดั้งเดิมจะใช้ไก่เหวินซานเป็นส่วนประกอบสำคัญเพราะหนังไก่หลังต้มจะกรอบอร่อย แต่ในประเทศไทยได้มีการเปลี่ยนมาใช้ไก่ตอนหรือไก่ที่ทำหมันแทน เพราะมีเนื้อเยอะ และแน่น แต่ในปัจจุบันการตอนด้วยฮอร์โมนเป็นเรื่องผิดกฎหมายจึงหาข้าวมันไก่ตอนของแท้ได้ยาก
2.ข้าวมันไก่สิงคโปร์ ประเทศสิงคโปร์มีความโด่งดังมากในเรื่องของข้าวมันได่ เมนูนี้ได้ถูกพัฒนาจนมีความโดดเด่นอย่างชัดเจนด้วยเนื้อไก่ที่เน้นความนุ่มชุ่มชื้นมากเป็นพิเศษ เวลาเสริฟ์จะมีการราดน้ำซีอิ้วปรุงรสมาด้วย และน้ำจิ้มที่รับประทานมี 3 แบบ เป็นพริกน้ำส้ม ซีอิ้วดำหวาน และน้ำมันกระเทียม
3.ข้าวมันไก่เบตง เมนูข้าวมันจากภาคใต้ของไทย เกิดจากการรับไก่สายพันธุ์กวางไสมาพัฒนาจนมีลักษณะเฉพาะตัว คือเนื้อเหลืองแน่น ไขมันน้อย และหนังไก่เมื่อต้นแล้วจะตึงเหนียวสู้ฟันเล็กน้อย เวลาเสริฟ์จะเน้นข้าวที่แห้งมากกว่าเดิมเพราะไก่มีไขมันน้อย และไก่ต้มจะค่อนข้างแห้งกว่าข้าวมันไก่ชนิดอื่น ๆ รับประทานกับน้ำจิ้มเต้าเจี้ยวเหมือนข้าวมันไก่ไหหลำ
4.ข้าวมันไก่ทอด เป็นเมนูประยุกต์ของไทย เพื่อต้องการให้เกิดรสสัมผัสของเนื้อไก่ที่มีความหลากหลาย และตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคได้มากขึ้น เพราะเนื้อไก่จะถูกชุบแป้งหรือเกล็ดขนมปังทอดจนกรอบร่วน รับประทานกับน้ำจิ้มไก่หวาน ๆ แทนน้ำจิ้มเต้าเจี้ยว
วิธีทำข้าวมันไก่
อุปกรณ์และเครื่องปรุงในการเตรียมข้าวมันไก่นั้นมีไม่กี่อย่าง และสามารถเตรียมได้ง่าย ๆ ที่บ้าน ดังนี้
เครื่องปรุงไก่ต้ม
ไก่สด 1 ตัว
ขิงบุบพอแตก 1 แง่ง
กระเทียมบุบพอแตก 5 กลีบ
รากผักชีบุบ 3 ราก
เกลือ 2 ช้อนชา
น้ำเปล่า 3 ลิตร
เครื่องปรุงข้าวมัน
ข้าวสาร 3 ถ้วย
ขิงหั่นเป็นแว่น ๆ 1 แง่ง
กระเทียมบุบ 5 กลีบ
น้ำมันพืช 1 ช้อนโต๊ะ
น้ำซุปจากการต้มไก่ 2 ½ ถ้วยตวง
วิธีทำไก่ต้ม และข้าวมัน
1.ตั้งหม้อต้มไก่ กะขนาดให้สามารถใส่ไก่ได้ทั้งตัว โดยใช้ไฟปานกลาง จากนั้นใส่น้ำเปล่าลงไป ตามด้วยขิง กระเทียม รากผักชี และเกลือ ตั้งไฟรอจนน้ำเดือด
2.ใส่ไก่ลงไปต้ม รอจนน้ำเดือดอีกครั้งให้หรี่ไฟลง ต้มต่อด้วยไฟอ่อนนานประมาณ 30 นาที สักเกตว่าไก่สุกโดยใช้มีดปลายแหลมจิ้มไปบริเวณข้อพับระหว่างสะโพก หรือส่วนที่หนาที่สุดของไก่แล้วสังเกตว่ามีเลือดซึมออกมาหรือไม่ ถ้าไม่มีแสดงว่าไก่สุกได้ที่แล้ว
3.เตรียมน้ำเย็นให้มากพอท่วมตัวไก่ ใส่น้ำแข็งเพื่อให้น้ำเย็นจัด นำไก่ที่ต้มได้ที่แล้วใส่ลงไปในน้ำเย็นทันที วิธีนี้จะช่วยรักษาความชุ่มชื้นของเนื้อไก่เอาไว้ เมื่อไก่เย็นดีแล้ว ให้นำเนื้อไก่มาวางไว้บนตะแกรงเพื่อสะเด็ดน้ำให้แห้ง
4.ตั้งกระทะใส่น้ำมัน โดยใช้ไฟปานกลางค่อนข้างอ่อน เมื่อน้ำมันเริ่มร้อน ใส่กระเทียมและขิงลงไปเจียวให้หอม จากนั้นให้ใส่ข้าวสารลงไปผัดนานประมาณ 5 นาที
5.ตักข้าวที่ผัดดีแล้วใส่ลงในหม้อหุงข้าว จากนั้นใส่น้ำซุปไก่ที่ได้จากการต้มไก่ลงไป หุงจนสุก ก่อนเสริฟ์ให้คนส่วนผสมในหม้อหุงข้าวให้เข้ากันดีและสม่ำเสมอ
เครื่องปรุงน้ำจิ้มเต้าเจี้ยว
เต้าเจี้ยว 2 ช้อนโต๊ะ
ขิงหั่นเต๋า 1 ช้อนโต๊ะ
กระเทียมสับ 3 กลีบ
พริกขี้หนูซอย 5 เม็ด (ปรับได้ตามชอบ)
น้ำมะนาว 1 ช้อนโต๊ะ
น้ำส้มสายชู 1 ช้อนชา
น้ำตาลทราย 2 ช้อนชา
วิธีทำน้ำจิ้ม
1.ใส่เต้าเจี้ยวในชามผสม ตามด้วยน้ำส้มสายชู น้ำมะนาว และน้ำตาล คนจนน้ำตาลละลาย
2.ใส่ขิง กระเทียม และพริกลงไปคลุกเคล้าให้เข้ากัน
3.ตักน้ำจิ้มใส่ถ้วย พร้อมเสิร์ฟกินกับข้าวมันไก่ได้แล้ว