ติ่มซำคืออาหารที่มาจากกวางตุ้งมีความหมายแปลว่า TOUCH THE HEART หรืออาหารที่สัมผัสหัวใจ เพราะเมนูอาหารนี้มีระบวนการทำที่ประณีต และละเอียดอ่อน ต้องค่อย ๆ ทำไปทีละลูก เชื่อกันว่าเมนูอาหารนี้เกิดขึ้นในช่วงที่การเดินทางด้วยเส้นทางสายไหมยังคงคึกคัก ซึ่งในระหว่างเส้นทางจะมีสถานที่ที่ก่อสร้างขึ้นเพื่อให้นักเดินทานได้แวะพัก เรียกว่าร้านน้ำชา หรือหยำซา ซึ่งนอกจากจะมีน้ำชาร้อน ๆ เอาไว้รอรับนักเดินทางแล้ว ก็ยังมีอาหารสำหรับกินควบคู่กับน้ำชาไปด้วย ซึ่งก็คือที่มาของติ่มซำนั่นเอง เพราะทานง่าย และมีรสชาติอร่อย ซึ่งในปัจจุบันเมนูอาหารนี้ได้ได้รับความนิยมไปทั่วโลก ในประเทศไทย จังหวัดที่ขึ้นชื่อในเมนูอาหารนี้ก็คือจังหวัดตรัง โดยจำหน่ายตามร้านกาแฟที่ขายอาหารเช้า ส่วนในกรุงเทพมักจำหน่ายในร้านสะดวกซื้อ และร้านที่ขายอาหารจีนประเภทนี้โดยเฉพาะ วิธีการรับประทานที่ได้รับความนิยมคือกินกับซอสเปรี้ยว หรือจิ๊กโฉ่ว แต่บางพื้นที่จะมีการปรุงน้ำจิ้มในลักษณะเฉพาะ และมักกินคู่กับน้ำชาร้อน ๆ พร้อมพูดคุยกับครอบครัว หรือญาติมิตรเพื่อนฝูง
ประเภทของเมนูติ่มซำ
ติ่มซำนั้นมีหลากหลายชนิด สามารถจำแนกได้ 4 ประเภทตามวิธีการขึ้นรูป แป้งที่ใช้ห่อไส้ และวิธีปรุงรสไส้ชนิดต่าง ๆ ด้วยสามารถแบ่งได้ดังนี้
1.ประเภทแผ่นแป้งห่อ เป็นลักษณะที่มีการใช้แผ่นแป้งรูปร่าง ๆ ต่าง ๆ ห่อไว้เอาไว้ ก่อนนำไปปรุงให้สุก ได้แก่ฮะเก๋า ฝั่นโก๋ เกี๊ยวต้ม, นึ่ง, ทอด หรือเจี๋ยน ขนมจีบ เกี๊ยว ขนมกุยช่าย เป็นต้น
2.ประเภทแผ่นแป้งม้วน คล้ายกับประเภทแรก แต่เวลาขึ้นรูปจะเน้นการม้วนเป็นทรงกระบอก ก่อนนำไปปรุงให้สุก ได้แก่เปาะเปี๊ยะทอด ก๋วยเตี๋ยวหลอด ฟองเต้าหู้ม้วนนึ่ง หรือทอด
3.ประเภทก้อนแป้งทรงกลม ตัวแป้งที่ห่อไม่ได้อยู่ในรูปแผ่น หรือถูกปรุงสุกมาก่อน มักเป็นแป้งดิบที่ถูกทำให้สุกไปพร้อม ๆ กับไว้ ได้แก่ซาลาเปา เสี่ยวหลงเปา หมั่นโถว เป็นต้น
4.ประเภทก้อนแป้งตัด มักมีการขึ้นรูปเป็นชิ้นใหญ่ ๆ ก่อนตัดเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนำไปปรุงให้สุก ได้แก่กุยช่ายเจี๋ยน ขนมผักกาด
5.ประเภทอื่น ๆ คือติ่มซำที่ใช้กระบวนการทำที่หลากหลาย เช่นการทอดรวมกับการนึ่ง ได้แก่ซี่โครงหมูน้ำแดง เป็นต้น
วิธีการทำติ่มซำ
เนื่องจากเมนูติ่มซำมีหลากหลายวี จึงขอแนะนำวิธีการทำมาสัก 2 เมนู ได้แก่
หมูสับนึ่งกับไข่เค็ม เมนูทำง่ายเพราะไม่ต้องห่อแป้งใด ๆ
เครื่องปรุง
- รากผักชี 1 ต้น หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ
- กระเทียม 2 กลีบ
- พริกไทยขาว 2 เม็ด
- แป้งมันสำปะหลัง ½ ช้อนชา
- หมูสับ 100 กรัม
- น้ำมันหอย 1 ช้อนชา
- ซีอิ๊วขาว 1 ช้อนโต๊ะ
- น้ำตาลทราย ½ ช้อนชา
- ไข่เค็มเอาเฉพาะไข่แดงหั่นครึ่ง 2 ฟอง
วิธีการทำ
1.ตำรากผักชี กระเทียม และพริกไทยขาวเตรียมไว้ก่อน ควรตำให้ละเอียดเพื่อให้ง่ายต่อการผสม สามารถปรับส่วนผสมให้ได้กลิ่นตามที่ต้องการได้
2.หมักหมูสับด้วยรากผักชี กระเทียม และพริกไทยที่เตรียมเอาไว้ ใส่แป้งมันสำปะหลัง ซีอิ๊วขาว น้ำมันหอย และน้ำตาลทราย เคล้าส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน สามารถปรับรสชาติได้ตามต้องการ แต่ไม่ควรเค็มมาก เพราะจะมีการเติมไข่แดงเค็มในภายหลังอีก
3.ปั้นเนื้อหมูที่ปรุงรสเอาไว้แล้วให้เป็นก้อนกลม ขนาดประมาณฝ่ามือ จากนั้นวางไข่แดงเค็มที่เตรียมไว้งลงไปด้านบน กดให้เนื้อไข่แดงจมลงไปในเนื้อหมูเล็กน้อย
4.ตั้งลังถึงด้วยไฟแรงปานกลางจนเดือด นำส่วนผสมที่เตรียมไว้ไปนึ่งให้สุก ราว 15 – 20 นาที
5.เวลาเสริฟ์กินคู่พร้อมกับจิ๊กโฉ่ว หรือซอสพริกก็ได้
ฮะเก๋า เมนูติ่มซำยอดนิยม
เครื่องปรุง
แป้งสำหรับห่อ
- แป้งข้าวเจ้า 1 ถ้วย
- แป้งมันสำปะหลัง ¼ ถ้วย
- น้ำต้มเดือด 1 ถ้วย (อาจปรับลดโดยพิจารณาจากเนื้อแป้ง)
- น้ำมันพืชเล็กน้อย
ไส้กุ้ง
- กุ้งสับ 500 กรัม
- มันหมูสับ ¼ ถ้วย
- ไข่ขาว 1 ฟอง
- เกลือ 1 ช้อนชา
- พริกไทยขาวป่น ½ ช้อนชา
วิธีการทำ
1.ผสมเนื้อกุ้งกับเกลือ พริกไทย และไข่ขาว เคล้าให้เข้ากันพักไว้
2.ใส่มันหมู แล้วคลุกเคล้าให้ทั่ว ออกแรงนวดเล็กน้อยเพื่อให้ส่วนผสมเหนียวขึ้น ก่อนนำไปพักในตู้เย็น
3.ผสมแป้งทั้งสองให้เข้ากัน ใส่เอาไว้ในอ่างผสม ก่อนเติมน้ำต้มเดือด คนเร็ว ๆ ให้ส่วนผสมแป้งเข้ากัน ค่อย ๆ เติมน้ำแค่ให้แป้งเหนียวพอปั้นก้อน ระวังอย่าใส่น้ำมากเกินไป จากนั้นเติมน้ำมันพืชลงไปเล็กน้อย แล้วนวดต่อจนแป้งเนียนไม่ติดมือ
4.แบ่งแป้งออกมาเป็นชิ้นเล็ก ๆ ปั้นเป็นก้อนแล้วรีดให้เป็นแผ่นบาง ยิ่งบางมากเวลานึ่งก็จะยิ่งใส่และดูสวยงาม แต่ระวังอย่าให้บางเกินไปเพราะไว้อาจปริแตกได้
5.นำมาห่อไส้กุ้งที่เตรียมเอาไว้ โดยวางแป้งบนอุ้งมือที่งุ้มไว้เล็กน้อย ไส้ไม่ควรมากเกินไป จากนั้นจับปลายพับจีบเข้าหากันให้ลักษณะคล้ายถุง
6.ตั้งลังถึงใช้ไฟปานกลางจนน้ำเดือด นำฮะเก๋าที่ห่อเสร็จแล้วลงไปนึ่งให้สุก 15 – 20 นาทีก็เป็นอันเสร็จ